حتما برای شما هم پیش آمده که ترمز دوچرخه شما خراب شده باشد و بخواهید دوستی برای شما آن را تعمیر کند. اگر بخواهید برای او توضیح دهید، باید با انواع ترمز دوچرخه آشنا باشید. ترمز های مدرن دوچرخه ها به سه نوع اصلی ترمز های دیسکی، ترمز های لقمه ای که با طوقه کار می کنند و ترمز های V یا (Vbrake)
دوچرخه شما چه نوع ترمزی دارد؟
سه نوع از ترمز بر روی دوچرخه های مدرن وجود دارد. ترمز های دیسکی، ترمزهای لقمه ای و ترمز های ویبرک( V یا Vbrake )که هر کدام از این موارد را به ترتیب توضیح خواهیم داد. در ویدیوی زیر که توسط چرخ گر ترجمه و برای شما عزیزان آماده شده است، به توضیح انواع ترمز های لقمه ای پرداخته ایم.
ترمز دیسکی
اکثر دوچرخه های جدید چه دوچرخه های جاده باشند، چه کوهستان یا ترکیبی، از ترمز دیسکی استفاده می کنند. در ترمز های دیسکی لنت های سوار شده بر روی کالیپر را به دیسک چرخنده که به توپی چرخ متصل است فشار می دهند و دوچرخه را متوقف می کنند. خب! حالا میریم سراغ انواع ترمز های دیسکی.
در پنج سال گذشته ترمز های دیسکی برای دوچرخه های جاده از ترمز های لقمه ای گسترش بیشتری پیدا کرده اند. دلایل خوبی برای این موضوع وجود دارد. این دلایل بیشتر دلایل اقتصادی است و توقف بهتری دارند که خیلی هم به وضعیت آب و هوایی بستگی ندارد.
بر این اساس و همانطور که بالاتر گفتیم، ترمز های دوچرخه های کوهستان از زمان ساختشان خیلی از ترمز های دیسکی استفاده کرده اند به این دلیل که قدرت توقف بالاتری دارند که به شرایط آب و هوایی ارتباطی ندارد.
ترمز لقمه ای و Vbrake
ترمز های دیسکی و ترمز های لقمه ای سهم بالایی از ترمز گرفتن را در
بیشتر دوچرخه ها دارند. اما ترمز های V هم برای برخی دوچرخه های ارزانتر یا
دوچرخه های شهری استفاده می شوند.
این ترمز ها به بدنه متصل می شوند و در دو طرف طوقه و چرخ قرار گرفته
اند. ترمز های V که به نام ترمز های کشش مستقیم هم شناخته می شوند با
کابل کار می کنند که کابل از بالا کشیده می شود و دو طرف ترمز را به هم
نزدیک می کنند که لقمه ها به طوقه بچسبند و دوچرخه بایستد.
انواع دیگری از دوچرخه ها موجود است. اما این نوع ترمز ها از مسیر اصلی
ترمز ها فاصله دارند. اما ما در انتهای مقاله به کلیاتی از این ترمز ها
خواهیم پرداخت.
آناتومی انواع ترمز دوچرخه
تقریبا همه ترمز های دوچرخه با یک اهرم که بر روی دسته دوچرخه قرار دارد کنترل می شوند.
بر روی دوچرخه هایی که دسته ترمز مسطح دارند، مانند ترمز های دوچرخه کوهستان معمولا دسته ترمز با دسته دنده متفاوت است. اما در دوچرخه های جاده و دوچرخه های خاکی که فرمانشان دوشاخ رو به پایین دارند، معمولا اهرم ترمز و دسته دنده با هم ترکیب شده اند. ترمز جلو و عقب همانند همه ترمز های دیگر در دو سمت مخالف فرمان قرار دارند. در دوچرخه های قدیمی تر با این حالت، دسته های دنده روی لوله پایینی بدنه قرار گرفته است.
در دوچرخه هایی که قسمت جلویی دنده تنها یک طبق دارد و با عنوان دوچرخه های “یک به…” شناخته می شوند یک سمت دنده ترمز و دنده با هم کار می کنند. اما در سمت دیگر فرمان اهرم فقط به عنوان ترمز کار می کنند. دلیل این موضوع این است که در مونتاژ دوچرخه و هنگام کارکردن با این نوع از دوچرخه ها پیچیدگی به وجود نیاید
وقتی اهرم ترمز دوچرخه را می کشیم، یا یک سیم ترمز را می کشد، یا اینکه روغن هیدرولیک داخل شلنگ را فشرده می کند. در هر دو این روش ها یک خط مستقیم بین ترمز و دسته ترمز (کتی ترمز) وجود دارد.
ما تفاوت بین ترمز لقمه ای و دیسکی را در ادامه توضیح می دهیم. روش کاری هر دو این سیستم ها اینگونه است که با فشردن یک سطح بر روی جسم چرخنده و ایجاد اصطکاک و گرما باعث متوقف شدن جسم چرخنده می شوند.
ترمز های دیسکی چطور کار می کنند؟
لنت ترمز های دیسکی با متریال های مختلفی ساخته می شوند که عمومی ترین آنها رزین، فلز و ترکیب رزین و فلز است. هر کدام از این موارد ویژگی های خاص خود را دارد و باید لنت متناسب با دیسک ترمز و نوع استفاده شما از دوچرخه انتخاب شود.
صفحه دیسک در ترمز های دیسکی
دیسک در ترمز های دیسکی عموما از استیل ساخته می شود و سایزش بین ۱۴۰ میلیمتر تا ۲۰۳ میلیمتر است. هرچه سایز دیسک بزرگتر باشد یعنی به ترمز های قوی تری نیاز داریم. این دیسک ها برای دوچرخه های دانهیل عموما استفاده می شود.
اتصال دیسک در ترمز های دیسکی به توپی چرخ به دو صورت اتصال با شش پیچ است یا اینکه در دیسک های تولید شده توسط شیمانو با یک پیچ مرکزی به رزوه های توپی وصل می شود (قفل از مرکز).
سیستم قفل از مرکز شیمانو در دوچرخه های جاده خیلی مورد استفاده قرار گرفته است. این رزوه ها از قسمت داخلی رزوه دارند و با ابزار باز کردن خودرو به توپی وصل می شوند.
همچنین شما می توانید حلقه های مخصوص اتصال را خریداری کنید که با ابزار باز و بسته کردن توپی تنه نصب می شوند. برخی از چرخ ها نیاز به این حلقه ها دارند. چون حفره داخلی آنها برای اتصال چندان مناسب نیست.
ویژگی های ترمز دیسکی
یکی از معایب ترمز های دیسکی این است که صفحه دیسک بر اثر اصطکاک ممکن
است خیلی داغ شود. این موضوع می تواند کارایی سیستم ترمز را پایین بیاورد و
صفحه را از حالت مسطح بیرون بیاورد.
بر این اساس تولید کنندگان این نوع از ترمز چند راهکار را پیش گرفته
اند. یکی اینکه برای صفحه دیسک و لنت ها رادیاتور گذاشته اند که به این
ترتیب دمای لنت و صفحه در حرکت کاهش می یابد.
راه حل دیگر این است که به جای ساخت دیسک ها به صورت یک تکه، این دیسک ها
را به صورت دو تکه می سازند و به اصطلاح دیسک حالت شناور پیدا می کند. به
این معنی که یک واسط بین دیسک اصلی که با لنت ها درگیر است و توپی دوچرخه
به وجود می آید. در نتیجه هنگام داخل شدن به دلیل یک تکه نبودن، احتمال به
هم خوردن فرم صفحه دیسک خیلی کمتر می شود.
و راه حل سوم این است که دیسک ها را به صورت ساندویچی بسازند و بدنه
رویی از استیل و داخل از آلومینیوم باشد که انتقال حرارت را بهتر انجام دهد
و وزن دیسک هم کمتر شود. البته با پیشرفت تکنولوژی ترمز در انواع ترمز دوچرخه تلاش بر ساخت سبک هر کدام از سیستم ها بوده است و استفاده از آلومینیوم در دیسک ترمز هم یکی از دلایلش همین موضوع است.
ترمز های دیسکی هیدرولیکی
در ترمز های دیسکی هیدرولیکی یک پیستون در دسته ترمز مایع هیدرولیکی را از طریق لوله شلینگ ترمز فشار می دهد. این مایع لنت های ترمز را به صفحه دیسک نزدیک میکند و عملیات گرفتن ترمز انجام می شود. وقتی که اهرم دسته ترمز به حالت اولیه بر می گردد، یک فنر داخل کتی ترمز، روغن را به سمت بیرون می کشد و لنت های ترمز از صفحه دیسک فاصله می گیرند.
اکثر ترمز های هیدرولیکی یک پیستون در هر سمت دیسک دارند یعنی برای هر کالیپر دو پیستون. اما اکثر دوچرخه های دانهیل دو پیستون برای هر سمت دیسک دارند که در مجموع برای هر کالیپر چهار پیستون می شود. این موضوع موجب افزایش اطمینان و قدرت ترمزگیری این دوچرخه ها می شود.
ترمز های دیسکی انواع مختلفی از لنت ترمز دارند. از این رو هنگام خرید
لنت دقت کنید که لنت و دیسک شما از نظر فرمی و جنس لنت با هم منطبق باشد.چون در انواع ترمز دوچرخه لنت های متفاوتی استفاده می شود و شما باید لنت مناسب دوچرخه خودتان را خریداری کنید.
لنت های این سیستم ترمز هم باید به مرور زمان تعویض شوند. اگر لنت ترمز
شما روغنی شود و یا پس از استفاده زیاد خورده شود باید آنهارا تعویض کنید. این موارد را باید حتما در سرویس دوچرخه در نظر داشته باشید چون کارایی ترمز شما را به شدت پایین می آورند. لنت در انواع ترمز دوچرخه قطعه ای مصرفی است و باید پس از مدتی تعویض شود.
مایع هیدرولیک در ترمز های دیسکی
یکی دیگر از مزایای ترمز های دیسکی هیدرولیکی این است که هیچ میزانی از نیروی شما هنگام گرفتن ترمز هنگام در داخل شلنگ و لوله اتلاف نمی شود و به خاطر خاصیت هیدرولیکی مایعات انرژی شما بدون هیچ اصطکاکی کاملا به پشت
پیستون کالپر می رسد.
از آنجایی که سیستم ترمز هیدرولیکی یک سیستم بسته است، نیاز چندانی به نگهداری و تنظیم وجود ندارد و نگهداری این سیستم نسبت به ترمز های کابلی خیلی راحت تر است. البته در صورتی که نشتی در سیستم به وجود بیاید مثلا در مواقع تصادف با دوچرخه یا وارد شدن ضربه باید به سرعت آن را حل کنید و یا از یک متخصص تعمیر دوچرخه در محل کمک بگیرید.
برند های مختلف ترمز دیسکی هیدولیک از مایع های هیدرولیک مختلفی استفاده می کنند. خیلی مهم است که از مایع متناسب با سیستم ترمز خودتان استفاده کنید. چون در صورتی که مایع درستی داخل سیستم ترمز دوچرخه شما نباشد، افزایش دمای سیستم ترمز موجب جوشیدن مایع و در نتیجه از کار افتادن یسیتم ترمز شما می شود.
ترمز های دیسکی مکانیکی
در این نوع از ترمز ها که با کابل عمل می کنند (گاهی به این سیستم ترمز دیسکی کابلی هم گفته می شود) ارتباط بین کالپر و کتی ترمز از طریق کابل ترمز اتفاق می افتد. کابل اهرمی را در کالیپر می کشد و این موضوع سبب نزدیک شدن لنت ها در دو طرف صفحه دیسک می شود. در این سیستم های ترمز تنها یکی از لنت ها به صفحه دیسک نزدیک می شود و لنت دیگر ثابت است. برخی از این کالیپر ها پیچ قابل تنظیمی را برای جلو و عقب بردن لنت ثابت دارند که کارایی ترمز به مرور زمان از بین نرود.
تفاوت ترمز دیسکی هیدرولیکی و مکانیکی
به دلیل به وجود آمدن اصطکاک در مسیر کابل در لوله های دوچرخه، عموما کارایی سیستم ترمز دیسکی مکانیکی از ترمز دیسکی هیدرولیکی پایین تر است. اما این موضوع سبب نمی شود که کارایی سیستم ترمز هیدرولیک مکانیکی از ترمز های لقمه ای کمتر باشد. در کل سیستم ترمز دیسکی از سیستم لقمه ای بهتر است.
مزیت ترمز دیسکی مکانیکی نسبت به ترمز دیسکی روغنی بیشتر در موضوع اقتصادی
بودن این نوع از سیستم ترمز است. برای همین در دوچرخه های اقتصادی تر و
ارزان تر از این نوع ترمز بیشتر دیده می شود. این سیستم در شرایط سخت و دور
از شهر هم راحت تر قابل تعمیر است. چون کابل را می توان به نحوی تعمیر
کرد. از بین رفتن یا خراب شدن سیستم هیدرولیکی در برخی موارد نیازمند
تعویض کلی سیستم ترمز است. اما برای دوچرخه های رده بالا و حرفه ای معمولا
ترمز های هیدرولیک استفاده می شود.
ترمز های لقمه ای
ترمز های لقمه ای برای دهه ها اولین گزینه برای سیستم ترمز دوچرخه ها بوده اند. آنها سبک هستند و می توانند ترمزی قوی برای دوچرخه باشند. اما در شرایط بارانی و خیس شدن خیلی سریع کیفیت و قدرتشان را نسبت به ترمز های دیسکی از دست می دهند. این کاهش کارایی مخصوصا بر روی طوقه های کربنی این موضوع خیلی حساس تر است و شاید حرارت به وجود آمده بر روی این طوقه ها خطرناک باشد.
برای این دلایل و همچنین امکان استفاده از لاستیک های مختلف برای دوچرخه های جاده و امکان سبک تر کردن طوقه های کربنی است که در دوچرخه های به روز تر کمتر از این نوع ترمز ها استفاده می شود و ترمز های دیسکی جایگزین مناسب تری برای این مدل از ترمز ها شده است.
اما از این موضوع هم نمی توان به راحتی گذشت که استفاده از ترمز های لقمه ای بر روی طوقه های آلومینیومی حتی از حد نیاز هم بیشتر است و به خوبی نیاز های دوچرخه سواری عادی را پاسخ می دهد. دوچرخه های با این ویژگی ها بسیار ارزان تر از نسخه های با ترمز دیسکی هستند. اگرچه در نسخه های جدید خیلی مشاهده نمیشوند.
انواع ترمز های دوچرخه که از ترمز لقمه ای استفاده می کنند کم نیست. اما ما در این مطلب چند مدل از این دوچرخه ها را برای شما توضیح خواهیم داد.
انواع ترمز دوچرخه لقمه ای تک محوره
طی چند سال گذشته ترمز های تک محوری لقمه ای بسیار مورد استفاده بودند. در این ترمز ها هر دو بازو حول یک محو در تاج دو شاخ می چرخیدند و باعث می شد که خودشان در مرکز قرار بگیرند و ترمز به خوبی عمل کند.به این ترتیب تشخیص یک طوقه ای که لنگی دارد خیلی راحت تر بود. محل نصب محور در مرکز تاج دوشاخ بود. این نوع از ترمز ها بسیار متداول بودند تا زمانی که ترمز ها با سیم از کنار کمپنولو معرفی شدند. این ترمز ها کمی سبک تر هم بودند.
ترمز های با سیم از کنار بسیار بین حرفه ای ها محبوب شدند و قدرت و مقاومت آنها بسیار خوب بود. به همین دلیل میزان تقاضا برای آنها هم زیاد تر شد و شرکت های دیگر هم مشابه این نوع از ترمز را تولید کردند و ترمز های سیم از کنار کم کم حذف شدند. در یکی از مطالب بازسازی دوچرخه قدیمی چرخ گر از این نوع ترمز استفاده شده بود
از سالهای ۱۹۶۰ تا ۱۹۸۰ این سیستم ترمز تقریبا دست نخورده ماند تا اینکه شیمانو سیستم دو محوری را معرفی کرد. این روز ها دیگر سیستم تک محوری در دوچرخه ها استفاده نمی شود چون از خیلی موارد نسبت به ترمز های دو محوری ضعیف تر هستند. و در انواع ترمز دوچرخه که امروزه روی دوچرخه ها نصب می شوند چندان جایی ندارند.
انواع ترمز دوچرخه لقمه ای دو محوره
درست همانند ترمز های لقمه ای تک محوری این نوع از ترمز ها هم در مرکز تاج دو شاخ نصب می شوند. اما با جابجا کردن محل نصب بازوی دوم، بر روی بدنه بازوی اول، محور چرخش دو بازو متفاوت می شود. این موضوع موجب افزایش توان مکانیکی ترمز و افزایش بازدهی آن می شود. رگلاژ کردن این نوع از ترمز ها هم بسیار راحت تر است.
ترمز های دو محوری شاید چیزی مابین ترمز لقمه ای تک محوری از مرکز و تک محوری با سیم از کنار باشند. اما این جابجایی محور توانسته مزیت بالایی به این نوع از ترمز ها بدهد و هر کدام از بازو ها هنگام گرفتن ترمز یک مسیر یکسان را طی کنند. این ترمز ها نسبت به ترمز های تک محوره کمی سنگین تر هستند. اما هر دو این ترمز ها نسبت به انواع ترمز دوچرخه سبک وزن امروزی سنگینتر بوده اند.
بیرون آوردن و جا زدن لاستیک در ترمز های دو محوره کمی سخت و محدود شده است. وارد کردن یک لاستیک با عرض ۲۸ میلیمتر تنها توسط ترمز های دو محوره با بازو های باز امکان پذیر است. اگر هم بخواهید گلگیر روی دوچرخه نصب کنید، باید حتما از ترمز های دو محوره با بازو های بلند تر استفاده کنید.
ترمز های لقمه ای نصب مستقیم
ترمز های نصب مستقیم بر روی دو شاخه کناری چرخ بر روی دو شاخ نصب می شود. این نوع از ترمز ها در بین دوچرخه های رده بالا جزو ترمز های متداول محسوب می شوند. چون این ترمز ها از انواع قبلی لقمه ای قوی تر هستند و باز و بستن و تعویض لنتشان راحت تر است. همچنین به دلیل کوچک تر بودن ایرودینامیک تر هم هستند.
اگر چه این ترمز ها از نظر ظاهری بسیار شبیه ترمز های تک محوری از مرکز هستند اما از نظر مکانیکی با آن ترمز ها تفاوت دارند.
به دلیل اینکه دو کالیپر نگه دارنده لنت ها در هر طرف مستقل هستند، ترمز گرفتن ممکن است موجب جابجا شدن یکی از آنها شود. بخصوص در دوچرخه های خیلی ظریف. این موضوع سبب کاهش کارایی ترمز ها می شود. برای همین گاهی ممکن است یک اتصال بین دو کالیپر در ترمز های عقب دوچرخه ببینید.
برخی از تولید کنندگان دوچرخه به سمت نصب کالیپر ترمز چرخ عقب در نزدیکی طبق رفتند. اما این ایده خیلی جذاب نبود. در این حالت ترمز در خط مقدم برخورد با گل و آلودگی بود. و این گرد و خاک به طوقه می کشید و موجب ظاهر بد در دوچرخه پس از مدتی استفاده می شد. این موضوع سبب می شود افرادی که به دوچرخه سواری در خاک یا تور دوچرخه سواری علاقه دارند که بخش بزرگی از دوچرخه سواران نیز هستند، از این نوع ترمز استفاده نکنند
ترمز لقمه ای کشش از مرکز
انواع ترمز دوچرخه شامل چندین نوع از ترمز های لقمه ای است. ترمز لقمه ای کشش از مرکز هم یکی از این ترمز ها است. این نوع از ترمز ها بسیار شبیه به ترمز های لقمه ای با دو محور کار می کنند. اما یک سیم در بالا و مرکز هر دو کالیپر را با هم و رو به بالا می کشد. این ترمز ها قدرت بسیار خوبی دارند و به راحتی جدا می شوند. در رابطه با ابزار و یراق نیز کمی بیشتر از دو محوره ها نیاز به یراق دارند.
این ترمز ها تا اوایل دهه ۸۰ میلادی خیلی طرفدار داشتند. اما به مرور محبوبیت این نوع از ترمز ها کمتر شد. به دلیل سنگینی و سختی در تنظیم. اما هنوز هم برخی از شرکت ها از این نوع ترمز تولید می کنند. اما خب ترمز های خیلی محبوبی نیستند.
ترمز های V یا Vbrake
محبوبیت ترمز ویبرک بین دوچرخه سواران
انواع ترمز دوچرخه غیر متداول
همانند گسترش بشریت، ترمز دوچرخه هم دچار تکامل شده است. در ادامه برخی از انواع ترمز دوچرخه که شاید تا به حال ندیده باشید یا شاید حتی در آینده هم نبینید را برای شما آورده ایم. در صورت نیاز به مطالعه بیشتر می توانید به منابع مربوط به این نوع از ترمز ها مراجعه کنید. همچنین می توانید از متخصصین مشاوره فروش چرخ گر نیز در این زمینه راهنمایی بخواهید.
- ترمز طبلی(drumbrake)
- ترمز موج سواری (coaster brake)
- ترمز طره ای (canitlever brake)
- ترمز یو (U-brake)
- ترمز هیدرولیک لقمه ای (hydraulic rim brake)
- ترمز پره ای(rod brake)
- ترمز قاشقی (spoon brake)